Η προσευχή στην όπερα (διάλεξη)

Ομιλία που εξηγεί την υφή της μουσικής και της προσευχής και το μοναδικό τρόπο που αλληλοσυνδέονται μέσα στην όπερα.

H προσευχή και η μουσική είναι δύο κόσμοι που αλληλοσυνδέονται με έναν μοναδικό τρόπο, αφού και οι δυο αποτελούν επικοινωνία του ανθρώπου με τον άυλο κόσμο και μάλιστα, ενώνουν τον άυλο με τον υλικό κόσμο.

Η προσευχή είναι η προσπάθεια, η ανάγκη ν’ απογειωθούμε από την υλική μας υπόσταση και να πλησιάσουμε, να επικοινωνήσουμε - και ίσως να ενωθούμε, έστω και στιγμιαία, με το Θείο – όποια και να είναι η θρησκεία ή το δόγμα που ασπάζεται ο καθένας. Δηλαδή, μια υπερβατική επικοινωνία από τον υλικό στον άυλο κόσμο. Η δύναμη που εκπέμπεται όταν αυτοί οι δύο κόσμοι σμίγουν –δηλαδή όταν η ανθρώπινη προσευχή εκφράζεται μέσα από τη μουσική– τείνει να δημιουργεί έντονη συγκινησιακή έξαρση και υπερβατική έκσταση.

Στην όπερα υπάρχει μεγάλος αριθμός και ποικιλία από προσευχές: προς το Θεό, την Παναγία, τους αγγέλους και, ανάλογα με το θέμα, τους προχριστιανικούς θεούς. Συνθέτες ο Μότσαρτ, ο Ροσσίνι, o Βέρντι, ο Πουτσίνι, ο Μασνέ, ο Βάγκνερ και πολλοί σύγχρονοι, συνέθεσαν προσευχές για όλες τις λυρικές φωνές –υψίφωνο, μεσόφωνο, τενόρους βαρύτονους, βαθύφωνους καθώς και χορωδία– και για όλες τις ανθρώπινες καταστάσεις και συναισθήματα: την έκσταση, την απελπισία, το φόβο, το παράπονο, την επίκληση προστασίας, την ευχαριστία σαν έκφραση ευγνωμοσύνης. Συνήθως αυτές οι προσευχές είναι γραμμένες στα πιο δραματικά και/η συγκινητικά σημεία της πλοκής των έργων.

— Έλενα Ματθαιοπούλου

ΣΥΝΤΟΜΟ ΒΙΟΓΡΑΦΙΚΟ ΣΗΜΕΙΩΜΑ

Έλενα Ματθαιοπούλου

Γεννήθηκε στην Αθήνα. Σπούδασε μεσαιωνική ιστορία στο Λονδίνο (University College), όπου ζούσε μέχρι πρόσφατα. Εργάστηκε ως δημοσιογράφος στα περιοδικά και τις εφημερίδες The Tatler, The Daily Express, The Times, ως τακτική συνεργάτιδα στους Sunday Times, Gramophone, στην ελληνική Vogue και στο ΒΗΜΑdonna και ως συνεργάτιδα συντάκτρια του περιοδικού Opera Now. Το διάστημα 1991-96 ήταν ειδική σύμβουλος και εκπρόσωπος του ΜΜΑ στη Βρετανία, ενώ το διάστημα 1996-2004 υπεύθυνη διανομών του φωνητικού τμήματος της Ορχήστρας Philharmonia. Πολλά από τα βιβλία της, Maestro: Encounters with Conductors of Today (το περιοδικό Stereo Review το αποκάλεσε το «μουσικό βιβλίο της χρονιάς»), Bravo: Today’s Tenors, Baritones and Basses Discuss their Roles, Diva: Today’s Sopranos and Mezzos Discuss their Roles and the Art of Singing, Diva: The New Generation και Placido Domingo: My Roles on Stage έχουν μεταφραστεί σε διάφορες γλώσσες. Παράλληλα, έχει αναπτύξει διεθνή σταδιοδρομία ως ομιλήτρια σε θέματα για τη μουσική σε Αγγλία, Γαλλία, Ελβετία, ΗΠΑ και Καναδά.