Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ

Η Ελένη, η Ωραία Ελένη, αυτό το πρόσωπο που έχουμε συναντήσει πολλές φορές στα σχολικά βιβλία, με μια ιστορία που αλλάζει, διαμορφώνει και διαμορφώνεται διαφορετικά μέσα στα χρόνια, είναι το κεντρικό πρόσωπο της όπεράς μας. Αυτή τη φορά τη συναντούμε μέσα από την όπερα Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ του Κορνήλιου Σελαμσή σε ποιητικό κείμενο Αλεξάνδρας Κ*, σε μια νέα, φρέσκια και σύγχρονη εκδοχή που παρουσιάζει τον γνωστό μύθο πολύχρωμα, μελωδικά και –κυρίως– αστεία.

Το νέο έργο είναι βασισμένο στην πολυαγαπημένη οπερέτα του πατέρα της γαλλικής οπερέτας Ζακ Όφενμπαχ Η Ωραία Ελένη, αποτελώντας ωστόσο μια καινούρια όπερα. Όπως επισημαίνει ο συνθέτης, πρόκειται για «ένα κράμα δύο μουσικών εγχειρημάτων: αφενός της παλιάς και αγαπητής κωμικής οπερέτας του Όφενμπαχ και αφετέρου μιας καινούριας όπερας – ή ίσως ενός έργου μουσικού θεάτρου που έχει εγκλωβίσει μέσα του θραύσματα από το παρελθόν». Το λιμπρέτο –βασισμένο στα πρωτότυπα κείμενα των Ανρί Μεγιάκ και Λυντοβίκ Αλεβύ– υπογράφει η Αλεξάνδρα Κ*, ενώ τη σκηνοθεσία ο διακεκριμένος σκηνοθέτης Γιάννης Καλαβριανός. Το σκηνικό, τα κοστούμια και το βίντεο-animation επιμελείται ο Πέτρος Τουλούδης, την κινησιολογία η Μαριάννα Καβαλλιεράτου και τους φωτισμούς ο Νίκος Βλασόπουλος. Τη μουσική διεύθυνση μοιράζονται ο Στάθης Σούλης και η Κυριακή Κουντούρη, ενώ στη διανομή και το μουσικό σύνολο συναντούμε πληθώρα ταλαντούχων Ελλήνων μονωδών και μουσικών.

Η υπόθεση βασίζεται στον ελληνικό μύθο, διαδραματίζεται στη Σπάρτη και στο Ναύπλιο και συστήνει τον μύθο της Ωραίας Ελένης μέσα από μια σύγχρονη και ξεκαρδιστική ματιά που πραγματεύεται ζητήματα έμφυλων στερεοτύπων, ρόλων και ταυτοτήτων. Αυτό σημειώνει και ο σκηνοθέτης: «Προσπαθήσαμε να αντιληφθούμε τους προβληματισμούς των εφήβων της εποχής με τη μεγαλύτερη δυνατή ειλικρίνεια».

Σύνοψη του έργου

28 Ιουλίου 1194 π.Χ. Πάρτι στη Σπάρτη. Πίσω μας βρίσκεται ο ναός του Διός και μπροστά μας, κυρίες και κύριοι… Ο Τρωικός Πόλεμος. Μη θορυβείσθε, δεν πρόκειται να χάσουμε τα μπάνια μας. Ο Τρωικός Πόλεμος δεν έχει αρχίσει ακόμη γιατί η Ελένη… δεν έχει ακόμη κλαπεί. Ουπς! Σπόιλερ!

Α' ΠΡΑΞΗ

Η ιστορία ξεκινάει στην αγορά της Σπάρτης, όπου όλοι οι ήρωες είναι συγκεντρωμένοι και συνομιλούν. Ο Πάρης ντυμένος βοσκός συναντάει τον μάντη Κάλχα. Του δίνει έναν φάκελο από τη θεά Αφροδίτη και τότε ο Κάλχας συνειδητοποιεί ποιος πραγματικά είναι ο βοσκός. Ο Πάρης αφηγείται την ιστορία για το μήλο της Έριδος, εξηγώντας τον λόγο που βρίσκεται στη Σπάρτη. Η Ελένη κρυφοκοιτάζει τον Πάρη και σύντομα γίνεται η γνωριμία τους. Η δράση μεταφέρεται στους Αγώνες Πνεύματος της Σπάρτης, όπου λαμβάνουν μέρος ο Αχιλλέας, ο Αίας και η Βακχίς. Οι αγώνες ξεκινούν, όμως οι διαγωνιζόμενοι δεν βρίσκουν τη σωστή απάντηση στην πρώτη δοκιμασία. Η Ελένη θέλοντας να βοηθήσει τον Πάρη, του στέλνει την απάντηση της πρώτης δοκιμασίας μέσω ενός κοριτσιού, ο Πάρης δίνει τη σωστή απάντηση και το πλήθος επευφημεί τον νικητή. Οι δοκιμασίες συνεχίζονται και ο Πάρης είναι ο μεγάλος νικητής των αγώνων. Μετά τη λήξη των αγώνων, ο Κάλχας μεταφέρει στον Μενέλαο την εντολή του Δία να μεταβεί αμέσως στην Κρήτη.

Β' ΠΡΑΞΗ

Ένα μήνα μετά και ενώ ο Μενέλαος βρίσκεται στην Κρήτη, η Ελένη περνάει τον χρόνο της στο δωμάτιο πλέκοντας. Ο Πάρης στέκεται τα βράδια έξω από την πόρτα της. Ένα βράδυ αποφασίζει να χτυπήσει την πόρτα της, η Ελένη αρνείται να του ανοίξει, μένοντας να συνομιλούν πίσω από την κλειστή πόρτα. Ο Πάρης θυμωμένος ετοιμάζεται να φύγει, τότε η Ελένη παίρνει την απόφαση και ανοίγει. Η Ελένη, ανάμεσα στο όνειρο και την πραγματικότητα, συνομιλεί και έρχεται πιο κοντά με τον Πάρη, όλα αυτά όμως σταματούν με την αιφνίδια άφιξη του Μενέλαου στη Σπάρτη. Ο Μενέλαος κατηγορεί την Ελένη για απιστία, η κατάσταση μεταξύ των ηρώων περιπλέκεται και η Ελένη ζητάει από τον Πάρη να φύγει από τη Σπάρτη.

Γ' ΠΡΑΞΗ

Μία εβδομάδα αργότερα όλοι οι ήρωες βρίσκονται στο Ναύπλιο. Στο θερινό θέρετρο της Σπάρτης οι ήρωες κάνουν μπάνιο, χορεύουν και πίνουν. Καθώς οι ήρωες βιώνουν ένα ατέλειωτο πάρτι, η θεά Αφροδίτη, εξοργισμένη με τους Σπαρτιάτες που στάθηκαν εμπόδιο στον έρωτα του Πάρη και της Ελένης, τους εκδικείται κάνοντας τις γυναίκες της Σπάρτης να περιφέρονται απαλλαγμένες από λογική, γιορτάζοντας ελεύθερες τον έρωτα και ξεχνώντας κάθε κοινωνική σύμβαση. Η Ελένη και ο Μενέλαος συνεχίζουν να τσακώνονται για την απιστία της, ενώ ο Αγαμέμνονας και ο Κάλχας προσπαθούν να πείσουν τον Μενέλαο να την αφήσει να φύγει. Ένα πλοίο καταφθάνει στο Ναύπλιο. Το πλοίο μπαίνει στο λιμάνι και εμφανίζεται ο Πάρης ντυμένος Μέγας Μάντης της Αφροδίτης. Όλοι τον υποδέχονται με χαρά και σεβασμό. Ο Πάρης, ως Μάντης, ζητάει να μεταφέρει την Ελένη στα Κύθηρα παρουσιάζοντάς το ως αίτημα της θεάς Αφροδίτης. Ενώ η Ελένη αναγνωρίζει τον Πάρη, ο Μενέλαος και οι υπόλοιποι ήρωες αποδέχονται το αίτημα της θεάς και παραδίδουν την Ελένη στον Μέγα Μάντη.

Η ιστορία ολοκληρώνεται με την Ελένη να φεύγει μαζί με τον Πάρη, προειδοποιώντας τον Μενέλαο και τον Αγαμέμνονα πως η φυγή της στην Τροία δεν μπορεί να αποτελέσει αιτία για να ξεκινήσει ο πόλεμος, καθώς δεν την άρπαξε ο Πάρης με τη βία αλλά ήταν δική της επιθυμία να τον ακολουθήσει.

— Αλεξάνδρα Κ*

Η Ωραία Ελένη του Όφενμπαχ

Όπερα για εφήβους

Μουσική Κορνήλιος Σελαμσής

Ποιητικό κείμενο Αλεξάνδρα Κ*

Συντελεστές

Μουσική διεύθυνση Κορνήλιος Σελαμσής / Στάθης Σούλης / Κυριακή Κουντούρη

Σκηνοθεσία Γιάννης Καλαβριανός

Σκηνικά, κοστούμια, βίντεο-animation Πέτρος Τουλούδης

Χορογραφία, κινησιολογία Μαριάννα Καβαλλιεράτου

Φωτισμοί Νίκος Βλασόπουλος

Βοηθός σκηνοθέτη Γιώργος Παπαδάκης