Τόσκα

Η σπαρακτική Τόσκα του Τζάκομο Πουτσίνι, μια από τις δημοφιλέστερες όπερες όλων των εποχών, θα παρουσιαστεί από την Εθνική Λυρική Σκηνή στις 14, 16, 17, 18 Ιουνίου 2015 στο Ωδείο Ηρώδου του Αττικού, στο πλαίσιο του Φεστιβάλ Αθηνών. Μια μεγαλειώδης παραγωγή σε μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού, με εντυπωσιακά σκηνικά και κοστούμια, τα οποία υπογράφει, μαζί με την σκηνοθεσία, ο διακεκριμένος Αργεντινός σκηνοθέτης Ούγκο ντε Άνα. Πρωταγωνιστούν κορυφαίοι Έλληνες και ξένοι Μονωδοί.
Η υπέροχη παραγωγή της ΕΛΣ πρωτοπαρουσιάστηκε το καλοκαίρι του 2012 καταφέρνοντας να γεμίσει το Ηρώδειο και στις τέσσερις παραστάσεις που δόθηκαν, ενώ θεωρήθηκε από κοινό και κριτικούς, ως ένα ιδιαιτέρως καλαίσθητο και μεγαλοπρεπές, παραδοσιακό ανέβασμα με θεαματικές προβολές και αξιοζήλευτη θεατρικότητα.

Η Φλόρια Τόσκα, μια ντίβα της όπερας, είναι μία γυναίκα παράφορα ερωτευμένη, που ζηλεύει παθολογικά τον σύντροφό της. Ο Βαρόνος Σκάρπια ένας σκοτεινός άνδρας με απόλυτη εξουσία, ηδονίζεται από τον πόνο των θυμάτων του. Ανάμεσα στους δύο βρίσκεται ο εραστής και αγνός πατριώτης Μάριο Καβαραντόσσι ο οποίος οδηγείται στο θάνατο, όχι για τις ιδέες του, αλλά επειδή κατέχει την Τόσκα, την οποία ποθεί ο Σκάρπια. Η μηχανή είναι καλά στημένη: απ’ τις παγίδες του Σκάρπια δεν θα ξεφύγει κανείς. Σε αυτό το οπερατικό θρίλερ, που έκανε παγκόσμια πρεμιέρα το 1900 στη Ρώμη, τα παράφορα πάθη υπογραμμίζονται από την άκρως υποβλητική μουσική του Τζάκομο Πουτσίνι. Δίκαια μία από τις δημοφιλέστερες όπερες του ρεπερτορίου. Στην Ελλάδα παρουσιάστηκε για πρώτη φορά το 1942 από την ΕΛΣ, με την 19χρονη Μαρία Κάλλας στον ομώνυμο ρόλο και από τότε παρουσιάζεται πολύ συχνά μετά από ισχυρή απαίτηση του κοινού. 

Στην διαδικασία της σύνθεσης της Τόσκας, η λέξη κλειδί για τον Πουτσίνι ήταν ο ρεαλισμός. Άλλωστε, η Τόσκα είναι το κατεξοχήν έργο, του κορυφαίου συνθέτη, που ευθυγραμμίζεται στα ιδεώδη του βερισμού - του Ιταλικού κινήματος του νατουραλισμού. Για τον Πουτσίνι ο ρεαλισμός έγκειται στην αγριότητα των καταστάσεων και των εντάσεων ανάμεσα στους πρωταγωνιστές και αποδίδεται από την μουσική με τρόπο άμεσο, χωρίς αφύσικες ωραιοποιήσεις. Η επιθυμία του συνθέτη ήταν, το έργο να μην θυμίζει καθόλου όπερα. Για να το επιτύχει αυτό προχώρησε σε σοβαρές επεμβάσεις στο ποιητικό κείμενο με στόχο την ανάπτυξη μιας διαρκούς σκηνικής δράσης. Σημασία για τον Πουτσίνι δεν είχαν μόνο τα συναισθήματα των χαρακτήρων του έργου, αλλά κυρίως τα όσα θα καλούνταν να πράξουν: οι κινήσεις του καταζητούμενου Αντζελόττι, η "ανάκριση" του Καβαραντόσσι από την ζηλότυπη Τόσκα, η επιβλητική είσοδος του βαρόνου Σκάρπια στην Α' Πράξη, καθώς και η εντυπωσιακή κατάληξη της, η ανάκριση της Τόσκας από τον Σκάρπια και ο βασανισμός του Καβαραντόσσι στην Β' Πράξη, η σκηνή του ωμού ερωτικού εκβιασμού και ο φόνος του Σκάρπια από την Τόσκα, η περιγραφή της σκηνής από την ηρωίδα, η εκτέλεση του Καβαραντόσσι και η αυτοκτονία της Τόσκας στην Γ' Πράξη.
Η αφηγηματική πλοκή της Τόσκας συμπεριλαμβάνει μια σειρά από ανθρώπινα θεμελιώδη ζητήματα: τον έρωτα, τη ζήλεια, τη διεστραμμένη λαγνεία, την πίστη στη φιλία. Και παρά το γεγονός ότι ο θάνατος σφραγίζει το έργο, εντούτοις η ουσία της πλοκής του έργου είναι ο αβίωτος διχασμός της ηρωίδας η οποία βρίσκεται αντιμέτωπη με ένα εφιαλτικό δίλημμα.

Ένας από τους λόγους για τους οποίους η Τόσκα παραμένει μέχρι σήμερα μία από τις δημοφιλέστερες όπερες, είναι τα χαρακτηριστικά της κεντρικής ηρωίδας. Η Τόσκα αποτελεί το πρότυπο της οπερικής ντίβας, τόσο με το τραγούδι όσο και με τη συμπεριφορά της. Όλοι της οι χειρισμοί και τα συναισθήματα στοιχειοθετούν το κατεξοχήν οπερικό στερεότυπο της ματαιόδοξης λυρικής τραγουδίστριας, παραδομένης στα δυνατά της ένστικτα. Πρωταγωνιστεί, είτε βρίσκεται πάνω στη σκηνή είτε πίσω από αυτή.

Ο Ούγκο ντε Άνα, ο οποίος εκτός από τη σκηνοθεσία υπογράφει τα σκηνικά και κοστούμια, παρουσιάζει μια Τόσκα συναρπαστική, δραματική και απολύτως συνεπή στο πνεύμα του συνθέτη και στο ιστορικό πλαίσιο στο οποίο αναφέρεται το λιμπρέτο. Τα εντυπωσιακά σκηνικά, ένας τεράστιος σταυρός με τον εσταυρωμένο, μια ιερή τράπεζα, ένα εργαστήρι ζωγραφικής πλαισιώνονται από θεαματικές προβολές μνημείων της Ρώμης, θρησκευτικών συμβόλων, αλλά και βίντεο που δίνουν μια κινηματογραφική διάσταση στην παραγωγή. Ο Ντε Άνα, ο οποίος είναι παγκοσμίως διάσημος για τα μνημειώδη σκηνικά του και την εντυπωσιακή χρήση φωτισμών και βίντεο, έχει σκηνοθετήσει στις σπουδαιότερες όπερες στον κόσμο όπως, μεταξύ άλλων, Γερμανική Όπερα του Βερολίνου, Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, Όπερα της Σεβίλλης, Όπερα του Τελ Αβίβ, Σκάλα του Μιλάνου, Αρένα της Βερόνα, Όπερα του Τόκιο και Λισέου της Βαρκελώνης. Την αναβίωση της σκηνοθεσίας υπογράφει η Κατερίνα Πετσατώδη. Ο διακεκριμένος αρχιμουσικός της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, Λουκάς Καρυτινός θα έχει την ευθύνη της μουσικής διεύθυνσης της παραγωγής.
Στο αρχετυπικό πρότυπο της Μαρίας Κάλλας, η οποία υπήρξε η ιδανική Τόσκα, τον ρόλο του τίτλου θα ερμηνεύσει στο Ηρώδειο η σπουδαία Ελληνίδα σοπράνο Δήμητρα Θεοδοσίου, η οποία έχει εμφανιστεί στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου (Μιλάνο, Παρίσι, Μόναχο, Λονδίνο κ.ά.), ενώ έχει συμπράξει με σπουδαίους αρχιμουσικούς όπως οι Ρικκάρντο Μούτι, Βαλέρι Γκεργκίεφ και Ρικκάρντο Σαγί. Στην δεύτερη διανομή το ρόλο θα ενσαρκώσει και η αγαπημένη του ελληνικού κοινού, η διεθνώς αναγνωρισμένη υψίφωνος Τσέλια Κοστέα, η οποία το 2012 στον ίδιο ρόλο χειροκροτήθηκε θερμά και έλαβε θετικότατες κριτικές.
Στον ρόλο του Μάριο Καβαραντόσσι ο Ιταλός τενόρος Ρομπέρτο Αρόνικα, ο οποίος έχει διαγράψει μια αξιοθαύμαστη πορεία σε κορυφαία λυρικά θέατρα του κόσμου όπως, Σκάλα του Μιλάνου, Μετροπόλιταν της Νέας Υόρκης, Όπερα της Βαστίλης στο Παρίσι, Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, Λισέου της Βαρκελώνης, Κρατική Όπερα της Βιέννης, Όπερα του Λος Άντζελες, Όπερα του Τόκιο κ.ά. Στην δεύτερη διανομή ο εξαιρετικός κορεάτης τενόρος Ρούντυ Παρκ, τον οποίο το ελληνικό κοινό έχει απολαύσει πολλές φορές τα τελευταία χρόνια, σε παραγωγές της ΕΛΣ.
Τον Βαρόνο Σκάρπια θα ερμηνεύσει ο κορυφαίος Έλληνας βαρύτονος Δημήτρης Πλατανιάς, ο οποίος βρίσκεται στην απόλυτη ακμή της καριέρας του διαπρέποντας στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα της Ευρώπης. Ενδεικτικό είναι πως τη φετινή σεζόν εμφανίστηκε, μεταξύ άλλων, στην Βασιλική Όπερα του Λονδίνου, στο ιστορικό Θέατρο Φοίνικας της Βενετίας και στο Σάλτσμπουργκ με τον Γιόνας Κάουφμαν. Στη δεύτερη διανομή ο Φραντσέσκο Λαντόλφι, ο οποίος έρχεται στην Αθήνα μετά από μια θεαματική πορεία στο λυρικό θέατρο, με σημαντικές συνεργασίες σε κορυφαίες όπερες.
Μαζί τους νεότεροι και καταξιωμένοι Έλληνες Μονωδοί, η Χορωδία και η Παιδική Χορωδία της ΕΛΣ στο πλαίσιο της εκπαιδευτικής της αποστολής.

Στην Ιταλική γλώσσα με ελληνικούς και αγγλικούς υπέρτιτλους

Η προπώληση των εισιτηρίων πραγματοποιείται από τα Εκδοτήρια του Φεστιβάλ Αθηνών (Πανεπιστημίου 39, Στοά Πεσμαζόγλου, τηλ.: 210 3272000), τα Ταμεία του Θεάτρου Ολύμπια (Ακαδημίας 59, τηλ.: 210 3662100) & online στα www.nationalopera.gr & www.greekfestival.gr