Ο ιπτάμενος Ολλανδός

Ο ιπτάμενος Ολλανδός, μια από τις πιο δημοφιλείς παγκοσμίως όπερες του Ρίχαρντ Βάγκνερ, παρουσιάζεται για πρώτη φορά στο Ηρώδειο σε σκηνοθεσία του διάσημου Έλληνα σκηνοθέτη της όπερας Γιάννη Κόκκου, μουσική διεύθυνση Λουκά Καρυτινού και με τη συμμετοχή Ελλήνων και ξένων μονωδών διεθνούς επιπέδου. Η όπερα ορόσημο του γερμανικού ρομαντισμού είναι η πρώτη καλοκαιρινή παραγωγή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής και σηματοδοτεί την πρώτη της συνεργασία με τον Γιάννη Κόκκο.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή συμμετέχει στην επέτειο για τα 200 χρόνια από τη γέννηση του Ρίχαρντ Βάγκνερ με την παρουσίαση του Ιπτάμενου Ολλανδού, του έργου που σηματοδότησε τη στροφή του συνθέτη σε νέες αξίες. Στον πυρήνα της όπερας βρίσκεται το θέμα της λύτρωσης ενός άντρα, του θαλασσοδαρμένου, καταραμένου Ολλανδού μέσα από την αιώνια πίστη που του υπόσχεται μία γυναίκα, η νεαρή Ζέντα. Ο ιπτάμενος Ολλανδός θεωρείται ένα από τα κορυφαία έργα της γερμανικής όπερας όπου συναρπαστική μουσική τρομακτικής δύναμης, σκιαγραφεί τη δύναμη της φύσης, η οποία κυριαρχεί στο έργο, αλλά και των υπερφυσικών δυνάμεων, οι οποίες τελικά εξουδετερώνονται μέσα από την αγάπη. Ο Βάγκνερ, ο οποίος αποτελεί μοναδική περίπτωση ανάμεσα στους συνθέτες του 19ου αιώνα και εμβληματική μορφή του γερμανικού ρομαντισμού, καθώς η δράση και το δημιουργικό έργο του επηρέασαν βαθύτατα τη σκέψη, τα γράμματα και την τέχνη της δικής του και μεταγενέστερων εποχών, έγραψε τον Ολλανδό μετά το περιπετειώδες ταξίδι του από τη Ρίγα στο Λονδίνο το καλοκαίρι του 1839.

Η υπόθεση αφορά έναν ναυτικό, τον Ολλανδό, ο οποίος κατά τη διάρκεια τρομερής θύελλας ορκίστηκε στο Διάβολο ότι θα περνούσε οπωσδήποτε από ένα ακρωτήρι, ακόμα κι αν χρειαζόταν να ταξιδεύει για πάντα. Ο Διάβολος τον άκουσε και για την υπεροψία του, τον καταδίκασε να περιπλανιέται αενάως στις θάλασσες με το πλοίο του, το οποίο πιάνει στεριά κάθε επτά χρόνια. Ο Ολλανδός να λυτρωθεί από την κατάρα της διαρκούς περιπλάνησης μόνο εάν μία γυναίκα του ορκιστεί αιώνια πίστη. Η γυναίκα αυτή αποδεικνύεται η Ζέντα, η οποία έμοιαζε να περίμενε τον Ολλανδό από πάντα. Όταν ο όρκος της αμφισβητείται, η Ζέντα αποδεικνύει ότι θα παραμείνει πιστή μέχρι τον θάνατο πέφτοντας στη θάλασσα.

Ο Ρίχαρντ Βάγκνερ, το έργο του οποίου παρουσιάζεται κατά τη διάρκεια του 2013 σε όλα τα λυρικά θέατρα του κόσμου, οραματίστηκε μια τέχνη πέρα από την ψυχαγωγία, με διδακτικό περιεχόμενο, στα πρότυπα του αρχαίου ελληνικού δράματος. Η πρωτοποριακή δομή των κειμένων του όσο, κυρίως, οι μουσικές του καινοτομίες (αρμονία, προσωδία, χρήση εξαγγελτικών θεμάτων κ.λπ.) υποχρέωσαν τους συναδέλφους του να ξαναδούν το σύνολο της μουσικής τέχνης με διαφορετική οπτική. Σημαντικότερα έργα του είναι Ο ιπτάμενος Ολλανδός (1843), Τάνχωυζερ (1845/61), Λόενγκριν (1850), Τριστάνος και Ιζόλδη (1864), Οι αρχιτραγουδιστές της Νυρεμβέργης (1867), Το Δαχτυλίδι του Νίμπελουνγκ (1876), Πάρσιφαλ (1882).

Ο ιπτάμενος Ολλανδός είναι η πρώτη συνεργασία του Γιάννη Κόκκου με την Εθνική Λυρική Σκηνή. Ο διεθνώς καταξιωμένος Έλληνας σκηνοθέτης της όπερας, με έδρα του το Παρίσι, δίνει μια πανανθρώπινη και διαχρονική διάσταση στον Ολλανδό, την ιστορία του οποίου θα παρακολουθήσουμε μέσα από τα μάτια της Ζέντας. Μέσα από τις έννοιες της ύβρεως, της λύτρωσης, του έρωτα, της αυτοκαταστροφής και του θανάτου, ο σκηνοθέτης επιχειρεί μια ανάγνωση υψηλής αισθητικής με ευθείες αναφορές στο αρχαίο ελληνικό δράμα. Ο Γιάννης Κόκκος έχει παρουσιάσει δουλειές του στα μεγαλύτερα λυρικά θέατρα του κόσμου από τη Σκάλα του Μιλάνου έως το Κόβεντ Γκάρντεν του Λονδίνου και από το Ρεάλ της Μαδρίτης έως την Όπερα της Βιέννης και το Μαριίνσκι, έχει συνεργαστεί με τους κορυφαίους μαέστρους (Αμπάντο, Μούτι, Γκάρντινερ, Μέτα κ.α.), ενώ έχει τιμηθεί με πληθώρα βραβείων για το έργο του.

Την Ορχήστρα της Εθνικής Λυρικής Σκηνής θα διευθύνει ένας από τους κορυφαίους Έλληνες αρχιμουσικούς, ο Λουκάς Καρυτινός, ο οποίος διηύθυνε το 1994 τον Ολλανδό στο θέατρο Ολύμπια. Τη Χορωδία της ΕΛΣ διευθύνει ο Αγαθάγγελος Γεωργακάτος.
Στο ρόλο του Ολλανδού ο περιζήτητος Γερμανός βαρύτονος Τόμας Γ. Μάγερ ο οποίος στην απόλυτη ακμή της καριέρας του το 2012 πρωταγωνίστησε στο βαγκνερικό Λόενγκριν στο φεστιβάλ του Μπάυροϊτ, ενώ έχει τραγουδήσει μεταξύ άλλων και στο Φεστιβάλ του Σάλτσμπουργκ, καθώς και σε Παρίσι, Βερολίνο, Μόναχο, Μιλάνο.

Στον ρόλο της Ζέντας η Ζαν - Μισέλ Σαρμπονέ, η οποία θεωρείται μια από τις κορυφαίες ερμηνεύτριες του Γερμανικού ρεπερτορίου με εμφανίσεις σε θέατρα από το Παρίσι έως το Βερολίνο και από Σάλτσμπουργκ έως το Εδιμβούργο, τη Μαδρίτη και το Ντάλλας. Η Σαρμπονέ έχει λάβει διθυραμβικές κριτικές για τις εμφανίσεις της σε όλο τον κόσμο: το Time Out του Λονδίνου έγραψε το 2012 ότι πρόκειται για «μια ερμηνεύτρια με φωνή και παρουσία πρώτης τάξεως» (Time Out London - Colin Anderson, 2012).

Ο Ίαν Στόρεϋ, διακεκριμένος Βρετανός τενόρος ο οποίος έχει διαπρέψει στο ρόλο του Τριστάνου σε Σκάλα Μιλάνου, Βερολίνο, Ζυρίχη, Μπρέγκεντς, Βαρκελώνη, Ντίσελντορφ, θα ερμηνεύσει το ρόλο του Έρικ.

Το καστ συμπληρώνουν στο ρόλο του Ντάλαντ ο διεθνής Έλληνας μπάσος Δημήτρης Καβράκος (στη δεύτερη διανομή ο Γκρέγκορυ Φρανκ), στο ρόλο της Μαίρης η Ελισάβετ Κλονόβσκαγια, ενώ τον Τιμονιέρη του Ντάλαντ θα ερμηνεύσει ο Αντώνης Κορωναίος. Στη δεύτερη διανομή τον ρόλο του Ολλανδού ερμηνεύει ο Τόμας Γκατσέλι, ο οποίος πρόσφατα ερμήνευσε τον ίδιο ρόλο στην όπερα του Πεκίνου και του Μόντρεαλ.