Λανθάνων Χώρος

Ιδρυτικός δωρητής Εναλλακτικής Σκηνής ΕΛΣ & 

Μέγας Δωρητής Εκπαιδευτικών & Κοινωνικών Δράσεων ΕΛΣ

Μια ξεχωριστή συναυλία με οκτώ νέα έργα ηλεκτροακουστικής μουσικής φέρνει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο Κέντρο Πολιτισμού Ίδρυμα Σταύρος Νιάρχος, ο κύκλος εργαστηρίων ηλεκτροακουστικής σύνθεσης Λανθάνων Χώρος. Οκτώ νέοι/-ες συνθέτες/-τριες άντλησαν έμπνευση από λογοτεχνικά, ποιητικά, φιλοσοφικά και πολιτικά κείμενα για τις καινούριες συνθέσεις τους, τις οποίες θα παρουσιάσουν την Πέμπτη 6 Ιουνίου 2024 στις 20.30, με είσοδο ελεύθερη για το κοινό. Ο Λανθάνων Χώρος υλοποιήθηκε από τις Εκπαιδευτικές & Κοινωνικές Δράσεις της ΕΛΣ σε συνεργασία με την Εθνική Βιβλιοθήκη της Ελλάδος.

Από μια μεγάλη γκάμα κειμένων που είχαν ως επίκεντρο την ανθρώπινη εμπειρία, την πολιτική συνθήκη, τον μύθο και το σώμα –από τα Αργοναυτικά του Απολλώνιου μέχρι το Ορλάντο της Βιρτζίνιας Γουλφ και πολιτικά δοκίμια του 21ου αιώνα– οι συνθέτες «μετέφρασαν» σε ηχητικά τοπία, έντονης ευαισθησίας και νοηματικής συμπύκνωσης, τα έργα γραπτού λόγου που τους συγκίνησαν και τους ενέπνευσαν. Στη συναυλία η μοναχική διάσταση της ανάγνωσης θα μεταμορφωθεί σε έναν κοινό τόπο ηχητικής εμπειρίας μέσα από την οποία οι συνθέτες θα μας αποκαλύψουν την προσωπική τους διαδρομή στην αναγνωστική εμπειρία, την ηχητική εξερεύνηση και την πρωτότυπη μουσική δημιουργία.

Για τις ανάγκες της συναυλίας στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα της Εναλλακτικής Σκηνής της ΕΛΣ σχεδιάστηκε ένα σύστημα 26 ηχείων, τα οποία θα βρίσκονται τοποθετημένα τόσο περιμετρικά όσο και ανάμεσα στο καθήμενο ακροατήριο, με κύριο στόχο την εμβύθιση του κοινού στον ηχητικό κόσμο που έχουν προετοιμάσει με τα έργα τους οι συνθέτες/-τριες. Την ιδιαίτερη συναυλιακή εμπειρία συμπληρώνει με μοναδικό τρόπο η συνομιλία της μουσικής με τους φωτισμούς της Ελένης Χούμου.

Έργα τους θα παρουσιάσουν οι συνθέτες/-τριες: Σοφία Ζαφειρίου, Μαριλού Θεολογίτη, Άγγελος Θωμάς Καρελιάς, Παύλος Κουτσέλος, Βασιλική Λεγάκη, Στέλλα Μαρκίδη, Πηνελόπη Μπεκιάρη και Φώτης Ροβολής (φø). Τα έργα των συνθετών/-τριών βασίζονται στα κείμενα: Μαύρο νερό του Μιχάλη Μακρόπουλου, Πέδρο Πάραμο του Χουάν Ρούλφο, Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου, Flee Control της ομάδας Switch, Οι κούφιοι άνθρωποι του Τ. Σ. Έλιοτ, Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης του Μίλαν Κούντερα, Ο γυάλινος κόσμος του Τεννεσσή Ουίλλιαμς και Ορλάντο της Βιτρζίνιας Γουλφ.

Λίγα λόγια για τον Λανθάνοντα Χώρο

Ο κύκλος των εργαστηρίων ηλεκτροακουστικής σύνθεσης, ο οποίος υλοποιήθηκε υπό την καθοδήγηση του μουσικού, συνθέτη και ακαδημαϊκού Θάνου Πολυμενέα-Λιοντήρη, στόχευσε στην κινητοποίηση νέων καλλιτεχνών να αναζητήσουν τη σχέση κειμένου και ήχου στο πλαίσιο της ηλεκτροακουστικής μουσικής δημιουργίας, μιας συνθετικής παράδοσης που κορυφώθηκε μετά τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. Μέσω της τεχνολογικής επεξεργασίας φυσικών ήχων ή της δημιουργίας νέων ήχων, η ηλεκτροακουστική πρακτική επέτρεψε τον πειραματισμό με την πηγή, το φάσμα και την εκτέλεση της μουσικής, αλλά και τη δημιουργία νέων βάσεων και προβληματισμών πάνω στο φαινόμενο και την εμπειρία του ήχου, αλλά και πάνω στη φύση του μουσικού έργου.

Κατά τη διάρκεια τριών μηνών συστηματικής δουλειάς και έρευνας, οι συμμετέχοντες είχαν την ευκαιρία να ψηλαφήσουν την ηχητική διάσταση ενός κειμένου, όπως τα ηχοτοπία που προκαλεί ένας συγγραφέας στον αναγνώστη, ή που προκύπτουν αυθόρμητα κατά τη διαδικασία της ανάγνωσης, και να δημιουργήσουν μουσικά έργα που θα μεταδώσουν στο κοινό μια ιδιαίτερη, βαθιά προσωπική ηχητική εμπειρία, η οποία όχι μόνο θα αποκαλύψει την κρυφή ηχητική βιογραφία του εκάστοτε κειμένου, αλλά και θα διευρύνει τον νοηματικό πυρήνα του κειμένου μετουσιώνοντάς τον σε ηχητικό φαινόμενο.

Αφετηρία της ηχητικής έρευνας των εργαστηρίων αποτέλεσε η εμβληματική όπερα του Ρίχαρντ Βάγκνερ Η Βαλκυρία, η οποία έδωσε στην ομάδα το έναυσμα για την αναζήτηση μεθόδων ηχο-ποίησης ενός κειμένου, την κατασκευή μιας ηχητικής δραματουργίας και την εξέλιξη της ηχητικής τεχνολογίας από τον Βάγκνερ στην υπηρεσία των νέων ψυχοακουστικών απαιτήσεων του έργου του.

Λίγα λόγια για τη συναυλία

Ο Λανθάνων Χώρος ολοκληρώνεται με την παρουσίαση σε παγκόσμια πρώτη οκτώ νέων έργων ηλεκτροακουστικής μουσικής, τα οποία δημιουργήθηκαν κατά τη διάρκεια του προγράμματος από ισάριθμους ταλαντούχους συνθέτες / -τριες ηλεκτροακουστικής μουσικής.

Το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό μιας συναυλίας ακουσματικής μουσικής αποτελεί η αναπαραγωγή του μουσικού έργου μέσα από μια συστοιχία ηχείων, συνθήκη που περιγράφεται συχνά και ως sound theatre ή aural cinema καθώς έχει την τάση να γεννά στους ακροατές έντονες ηχητικές εικόνες, δεδομένου ότι -εκτός της ακοής- οι υπόλοιπες αισθήσεις μπαίνουν σε δευτερεύοντα ρόλο. Όλοι ήχοι που κατακλύζουν τον χώρο εκπέμπονται από ειδικά χωροθετημένα ηχεία, ενώ απουσιάζουν εντελώς οι ζωντανοί μουσικοί εκτελεστές. Ο ρόλος του συνθέτη σε μια τέτοια συναυλία είναι να ελέγχει τον μίκτη και να κατευθύνει το ηχητικό υλικό στο πολυκάναλο σύστημα ηχείων. Όπως ένας μαέστρος διευθύνει τις δυναμικές και τις «εισόδους» των μουσικών της ορχήστρας, έτσι και ο συνθέτης διευθύνει μια χορωδία ηχείων προκειμένου να διαμορφώσει το τελικό επιθυμητό ακρόαμα.

Για τις ανάγκες της συναυλίας σχεδιάστηκε ένα σύστημα 26 ηχείων, το οποίο είναι εγκατεστημένο στην ειδικά διαμορφωμένη αίθουσα της Εναλλακτικής Σκηνής της Εθνικής Λυρικής Σκηνής. Πιο συγκεκριμένα, τα ηχεία είναι τοποθετημένα τόσο περιμετρικά όσο και ανάμεσα στο καθήμενο ακροατήριο, με κύριο στόχο την εμβύθιση του κοινού στον ηχητικό κόσμο που έχουν προετοιμάσει με τα έργα τους οι συνθέτες / -τριες.

- Θάνος Πολυμενέας - Λιοντήρης

Νισσ – Σοφία Ζαφειρίου      

βασισμένο στα βιβλία Μαύρο νερό του Μιχάλη Μακρόπουλου, Thalweg: Well-Known Secrets of the Evros River των Ceminay Kara και Oğuzhan İzmir και In Memory of Memory της Maria Stepanova

La media luna – Μαριλού Θεολογίτη          

βασισμένο στο μυθιστόρημα Πέδρο Πάραμο του Χουάν Ρούλφο

Συμπληγάδες – Άγγελος Θωμάς Καρελιάς              

βασισμένο στα Αργοναυτικά του Απολλώνιου του Ρόδιου

Rack – Παύλος Κουτσέλος    

βασισμένο στο κείμενο «Flee Control» της ομάδας Switch

Glass Animals – Πηνελόπη Μπεκιάρη                    

βασισμένο στο θεατρικό έργο Ο γυάλινος Κόσμος του Τεννεσσή Ουίλλιαμς

Humming Variations – Στέλλα Μαρκίδη                 

βασισμένο στο μυθιστόρημα Το βιβλίο του γέλιου και της λήθης του Μίλαν Κούντερα

ΤΕΛΕΟΣΤ – Φώτης Ροβολής (φø)     

βασισμένο στο μυθιστόρημα Ορλάντο της Βιρτζίνιας Γουλφ

Leaning Together – Βασιλική Λεγάκη                     

βασισμένο στο ποίημα Οι κούφιοι άνθρωποι του Τ. Σ. Έλιοτ

Σε συνεργασία