Στρέλλα

Ιδρυτικός δωρητής Εναλλακτικής Σκηνής

Η πολυσυζητημένη και εξαιρετικά επιτυχημένη όπερα Στρέλλα του Μιχάλη Παρασκάκη, βασισμένη στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα, μια ταινία εμβληματική για την ορατότητα των τρανς και της ΛΟΑΤΚΙ+ κοινότητας στην Ελλάδα αλλά και διεθνώς, επιστρέφει στην Εναλλακτική Σκηνή της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, στο ΚΠΙΣΝ, στις 18, 20, 21, 22, 25, 27, 29 Οκτωβρίου και 2, 3, 4 Νοεμβρίου 2023. Η αιχμηρή όπερα δωματίου Στρέλλα, σε λιμπρέτο Αλεξάνδρας Κ*, μουσική διεύθυνση Κωνσταντίνου Τερζάκη και σκηνοθεσία Γιώργου Κουτλή, φέρνει στη σκηνή μια συγκλονιστική ιστορία για την αγάπη, την αποδοχή και την τρέλα τού να ονειρεύεσαι και να απαιτείς την ευτυχία με κάθε τίμημα. Tρεις διεμφυλικές καλλιτέχνιδες εμφανίζονται ξανά στο λυρικό θέατρο: η Λέττα Κάππα στον ρόλο της Στρέλλας, η Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου στον ρόλο της Μαίρης και η Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια ως Βίλμα.

Η όπερα, ανάθεση της ΕΛΣ, πραγματεύεται τη συνάντηση του Γιώργου, ενός σαρανταοκτάχρονου άνδρα που μόλις αποφυλακίστηκε, με τη Στρέλλα, μια νεαρή τρανς εργάτρια του σεξ που λατρεύει τη Μαρία Κάλλας. Το μέλλον φαντάζει ανοιχτό και για τους δυο τους για πρώτη φορά μετά από πολύ καιρό. Καθώς, όμως, οι λογαριασμοί του Γιώργου με το παρελθόν εκκρεμούν ακόμα, η ιστορία του επανέρχεται για να τον στοιχειώσει. Μαζί με τη Στρέλλα, θα πρέπει να βρουν ένα δρόμο προς τη λύτρωση.

Η κινηματογραφική ιστορία της Στρέλλας, όπως εκτυλίσσεται στο σενάριο των Πάνου Χ. Κούτρα και Παναγιώτη Ευαγγελίδη, έχει όλα τα στοιχεία ενός ρεαλιστικού μουσικοθεατρικού δράματος, καθώς ακουμπάει στην αρχαία τραγωδία με ευθείες αναφορές στον μύθο του Οιδίποδα και όρους οπερατικού βερισμού. Δεκατέσσερα χρόνια μετά, η θεματική της ταινίας παραμένει εξίσου επίκαιρη με την εποχή της δημιουργίας της. Στη σύγχρονη πραγματικότητα, όπου η τόλμη και η αλήθεια είναι απολύτως αναγκαίες, τα πρόσωπα της ταινίας, και συνακόλουθα της όπερας, αντιμετωπίζονται όχι ως καρικατούρες αλλά ως άνθρωποι που ερωτεύονται, αγαπούν και πονούν.

Η ασυμβίβαστη Στρέλλα εμπνέει ένα λυρικό έργο

Ο κύκλος αναθέσεων έργων μουσικού θεάτρου και όπερας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής που βασίζονται σε διάσημες κινηματογραφικές ταινίες διευρύνεται με την παρουσίαση της φιλόδοξης όπερας δωματίου Στρέλλα του Μιχάλη Παρασκάκη στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ, το λιμπρέτο της οποίας βασίζεται στην ομώνυμη κινηματογραφική ταινία του Πάνου Χ. Κούτρα, που τάραξε τα νερά όταν προβλήθηκε στις κινηματογραφικές αίθουσες το 2009. Η ταινία-σταθμός στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο, σε σενάριο των Πάνου Χ. Κούτρα και Παναγιώτη Ευαγγελίδη, αποτελεί μια τολμηρή μεταγραφή του μύθου του Οιδίποδα και αφηγείται τη σχέση ενός πρώην καταδίκου με μια τρανς γυναίκα. Ο τίτλος της είναι συνδυασμός του τίτλου της μυθικής ταινίας Στέλλα του Μιχάλη Κακογιάννη και της λέξης «τρέλα», ενώ τον πρωταγωνιστικό ρόλο ερμήνευσε η τρανς ηθοποιός Μίνα Ορφανού. Η ταινία έκανε πρεμιέρα στο 59ο Διεθνές Φεστιβάλ Κινηματογράφου του Βερολίνου τον Φεβρουάριο του 2009 προκαλώντας αίσθηση σε κοινό και κριτικούς.

Το μουσικό σύμπαν μιας κινηματογραφικής όπερας

Τη μουσική της όπερας δωματίου Στρέλλα υπογράφει ο δραστήριος και έμπειρος συνθέτης Μιχάλης Παρασκάκης. Χρησιμοποιώντας τα εργαλεία και τους κώδικες της «νέας» μουσικής, ο Μιχάλης Παρασκάκης ανέλαβε το στοίχημα να γράψει μια μουσική φρέσκια και αιχμηρή, διατηρώντας τον ρεαλισμό και τη δραματικότητα του κινηματογραφικού έργου. «Ελάχιστες φορές έχει μεταφερθεί κινηματογραφική ταινία στην οπερατική σκηνή, γίνεται όμως ολοένα και πιο συχνά. Η Στρέλλα ωστόσο είναι ήδη, κατά κάποιον τρόπο, μια κινηματογραφική όπερα. Εμπεριέχει όλα εκείνα τα στοιχεία του δράματος που υπάρχουν συνήθως στην όπερα, αποκαλύπτοντάς τα όμως μέσα από τη ζωή σημερινών, περιθωριοποιημένων διεμφυλικών ηρωίδων και ηρώων, καθιστώντας την πιο επίκαιρη από ποτέ. Ακροβατώντας στον πυρήνα του αρχαίου μύθου, με αναφορές σε άλλες ταινίες, στο μουσικό θέατρο και σε πραγματικές ή φανταστικές ηρωίδες, η ταινία ξεπερνά ηθικά, κοινωνικά και πολιτικά ταμπού με μια σχεδόν αφοπλιστική ειλικρίνεια. Το μόνο που μένει, λοιπόν, είναι η κινητήριος δύναμη του δράματος να γίνει η μουσική», σημειώνει ο συνθέτης.

Τη μουσική διεύθυνση του απαιτητικού νέου έργου έχει αναλάβει ο ανερχόμενος αρχιμουσικός Κωνσταντίνος Τερζάκης, βοηθός μαέστρος της Συμφωνικής Ορχήστρας της Πόλης του Μπέρμιγχαμ με πείρα στο σύγχρονο ρεπερτόριο και σημαντική πορεία στο εξωτερικό.

Ο μαγικός ρεαλισμός της οπερατικής Στρέλλας

Στην οπερατική της μορφή, η Στρέλλα προχωρεί ακόμη περισσότερο στην κατεύθυνση του μαγικού ρεαλισμού χάρη στο λιμπρέτο της βραβευμένης συγγραφέως Αλεξάνδρας Κ*, που διατηρεί τη βασική δομή και την ουσία της κινηματογραφικής ταινίας. Η τρυφερότητα, για την ίδια, είναι το θέμα αλλά και η πρόκληση στην ιστορία, τόσο για τους ήρωες όσο και για τους θεατές. Η ίδια σημειώνει: «Δεν είμαι δυστυχώς η συγγραφέας του έργου. Το 90% όσων θα ακούσετε από σκηνής είναι το πρωτότυπο κείμενο της κινηματογραφικής Στρέλλας. Εγώ πήρα το αριστοτεχνικό σενάριο του Πάνου Κούτρα και του Παναγιώτη Ευαγγελίδη και το μόνο που έκανα ήταν να το μοντάρω με τρόπο θεατρικό, με στόχο να μη χαθεί ούτε μιλιγκράμ απ’ τους χυμούς του. Η Στρέλλα έχει χτυπητά χρώματα, έχει υψηλές θερμοκρασίες, έχει μελόδραμα, έχει μεγάλες χειρονομίες από μεγάλους ήρωες. Μ’ αυτά τα υλικά δεν παίζουμε (αν μη τι άλλο γιατί στις μέρες μας είναι σπάνια)».

Σκηνοθετώντας μια όπερα για «όλη την οικογένεια»

Η Στρέλλα ζωντανεύει στην Εναλλακτική Σκηνή της ΕΛΣ μέσα από την ανατρεπτική ματιά του περιζήτητου θεατρικού σκηνοθέτη Γιώργου Κουτλή, ενός ανήσυχου δημιουργού με δεδηλωμένη έφεση στον ποιητικό, παράδοξο ρεαλισμό και το ύφος του γκροτέσκου. Στην πρώτη του «αναμέτρηση» με οπερατικό έργο, ο Γιώργος Κουτλής υπογράφει μια τολμηρή παράσταση γεμάτη έμπνευση, ευρηματικότητα και χιούμορ. «Με ευθείες αναφορές στον μύθο του Οιδίποδα και τη Στέλλα του Κακογιάννη, η Στ-ρ-έλλα αποτελεί σταθμό στον σύγχρονο ελληνικό κινηματογράφο. Η ερωτική ιστορία ανάμεσα σε έναν πρώην φυλακισμένο και σε μια τρανς γυναίκα, στο πρόσωπο της οποίας ο πρώτος αναγνωρίζει τελικά τον γιο του, τάραξε και εξακολουθεί να ταράσσει την ιδέα της “κανονικότητας”. Η μεταφορά ενός κινηματογραφικού αριστουργήματος σε όπερα έχει πολλές παγίδες, αλλά βλέποντας το μέγεθος των γεγονότων και των νοημάτων της Στρέλλας κάπως φαντάζει φυσική. Δεκατέσσερα χρόνια μετά την προβολή της ταινίας και μέσα από μια μουσική πλέον φόρμα θα προσπαθήσουμε να εξετάσουμε τα όρια της ηθικής, τις εννοιολογικές φυλακές που επιβάλλονται κοινωνικά, τις διαφυλικές/διεμφυλικές ταυτότητες, τη μη ετεροκανονική επιθυμία και στο τέλος τέλος να αφηγηθούμε τη λίγο παράξενη ιστορία μιας θηλυκότητας στην Αθήνα του σήμερα, μια ιστορία που, όπως έχουν πει με χιούμορ και για την ταινία, είναι μια ιστορία “για όλη την οικογένεια”», σημειώνει ο Γιώργος Κουτλής.

Για την ερμηνεία των ρόλων της Στρέλλας, της Μαίρης και της Βίλμας επελέγησαν διεμφυλικές γυναίκες από τις ακροάσεις που πραγματοποιήθηκαν στην ΕΛΣ τον Οκτώβριο του 2022, ενώ την επιμέλεια κίνησης και τη χορογραφία της παραγωγής υπογράφει η διεμφυλική καλλιτέχνις Φένια Αποστόλου. Τον ρόλο της Στρέλλας ερμηνεύει η Λέττα Κάππα, της Μαίρης η Ιωάννα Ζαμ-Πέτρου και της Βίλμας η Βικτωρία Τσιτουρίδου-Μάγια. Στη διανομή συμμετέχουν επίσης: Αναστασία Κότσαλη (Κάλλας), Μιχάλης Ψύρρας (Γιώργος), Νίκος Σπανάτης (Άλεξ), Νίκος Ζιάζιαρης (Αντώνης, Μπάτσος Α΄, Γιούρι), Νικόλας Μαραζιώτης (Νίκος, Μπάτσος Β΄), Νίνα Νάη (ντραγκ περφόρμερ), Γιώργος Ρούπας (Κουλουκούσης), Αλέξανδρος Σταυρόπουλος (σκίουρος). Το σκηνικό υπογράφει η Εύα Μανιδάκη, τα κοστούμια η Ιωάννα Τσάμη και τους φωτισμούς ο Νίκος Βλασόπουλος.

Το δεκαμελές μουσικό σύνολο αποτελούν οι μουσικοί Άνα Κίφου (φλάουτο), Αντώνης Τσαχτάνης (κλαρινέτο), Γκουίντο ντε Φλάβιις (σαξόφωνο), Γιώργος Κρίμπερης (τρομπόνι), Καζούγιο Τσουνεχίρο (κρουστά), Μίσλαβ Ρέζιτς (ηλεκτρική κιθάρα), Χρήστος Σακελλαρίδης (πιάνο), Άρτεμις Βαβάτσικα (μπαγιάν), Φανή Βοβώνη (18, 20, 21, 22, 25/10) / Αλέξης Θεοφυλάκτου (27, 29/10, 2, 3, 4/11) (βιολί), Χάρης Παζαρούλας (κοντραμπάσο).