Κρητική Αναγέννηση | Ναός Αγίων Αποστόλων Σολάκη, Αρχαία Αγορά

Το Φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ)  [www.SNF.org] για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής

Κρητική Αναγέννηση | Ναός Αγίων Αποστόλων Σολάκη, Αρχαία Αγορά 

Επτά εμβληματικά έργα του Φραγκίσκου Λεονταρίτη από την Κρητική Αναγέννηση, καθώς και από ένα έργο των Ορλάντο ντι Λάσσο και Φραγκίσκου ντε Λάουντις, ερμηνεύουν τρεις διακεκριμένοι μουσικοί, ο Δημήτρης Κούντουρας (φλάουτο με ράμφος), ο Ηλίας-Ίων Λιβιεράτος (βιολί, βιόλα) και ο Δημήτρης Τίγκας (βιολόνε) στον αύλειο χώρο αλλά και εντός του βυζαντινού ναού των Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά της Αθήνας. Το Φεστιβάλ υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) για την ενίσχυση της καλλιτεχνικής εξωστρέφειας της Εθνικής Λυρικής Σκηνής.

Η ΜΟΥΣΙΚΗ: Στην πλούσια, κοσμοπολίτικη και συναρπαστική βενετσιάνικη μουσική ζωή της Αναγέννησης έρχεται, στη δεκαετία του 1540, να προστεθεί ένας Κρητικός καθολικός μουσικός, ο Φραγκίσκος Λεονταρίτης (1518-1572). Γεννημένος στον Χάνδακα –το σημερινό Ηράκλειο–, έπαιζε εκκλησιαστικό όργανο και υπήρξε επίσης τραγουδιστής και συνθέτης, ενώ σχετίστηκε με τον καθεδρικό ναό του Αγίου Τίτου της πόλης του. Αναζήτησε μια καλύτερη τύχη στην Ιταλία, αρχικά στη Ρώμη κι έπειτα στη Βενετία. Υπήρξε τραγουδιστής στην περιβόητη Βασιλική του Αγίου Μάρκου ενώ έγραψε θρησκευτική και κοσμική μουσική στο περίτεχνο βενετσιάνικο πολυφωνικό ιδίωμα του Cinquecento. Βρέθηκε στην αυλή του Μονάχου μετά από πρόσκληση του δούκα Αλβέρτου Ε΄, όπως κι ένας άλλος Έλληνας μουσικός της εποχής, o Φραγκίσκος ντε Λάουντις. H επιλογή έργων του Λεονταρίτη κατεξοχήν μαζί με συνθέσεις άλλων μουσικών της εποχής αναδεικνύει το μουσικό πλαίσιο στο οποίο έδρασε και δημιούργησε, τόσο στη Βενετία όσο και στο Μόναχο. Οι δύο τρίφωνες καντσονέτες του Λεονταρίτη αποτελούν χαρακτηριστικό δείγμα της κοσμικής αυτής ελαφριάς και ιδιαίτερα αγαπητής φόρμας που ονομάστηκε ναπολιτάνικη καντσονέτα. Το θρησκευτικό του έργο αντιπροσωπεύεται άξια από δύο μέρη λειτουργίας του –«Agnus Dei» και «Kyrie eleison»– σε ένα πιο αυστηρό και σύνθετο ομοιογενές πολυφωνικό ύφος. Το πρόγραμμα συμπληρώνεται από ένα κοσμικό περιπαιχτικού ύφους τραγούδι του μεγάλου Γαλλοφλαμανδού Ορλάντο ντι Λάσσο, ο οποίος σημάδεψε τη μουσική ζωή της αυλής του Μονάχου, και από μια καντσονέτα του συνθέτη και βιρτουόζου κορνετίστα Φραγκίσκου ντε Λάουντις. Τέλος, η επιλογή μιας ενόργανης απόδοσης αυτών των φωνητικών συνθέσεων προτείνει μια διαφορετική ακρόαση εστιασμένη στην ανάδειξη της αντιστικτικής γραφής και στην καθαρότητα της φόρμας.

Η ΑΡΧΙΤΕΚΤΟΝΙΚΗ: Ο βυζαντινός ναός των Αγίων Αποστόλων του Σολάκη βρίσκεται στη νοτιοανατολική γωνία της Αρχαίας Αγοράς της Αθήνας και χρονολογείται από το τελευταίο τέταρτο του 10ου αιώνα μ.Χ. Οικοδομήθηκε πάνω στα θεμέλια ενός Νυμφαίου του 2ου αιώνα μ.Χ. Ανήκει στον τύπο του σταυροειδούς εγγεγραμμένου τετράκογχου ναού. Το προσωνύμιο Σολάκη οφείλεται πιθανώς στην ευκατάστατη οικογένεια Σολάκη της Αθήνας, η οποία κατά την περίοδο της Τουρκοκρατίας χρηματοδότησε την αποκατάσταση του ναού. Κατά τη διετία 1954-1956 έγιναν εργασίες αναστήλωσης και επαναφοράς του μνημείου στην αρχική του μορφή.

Υπουργείο Πολιτισμού και Αθλητισμού
2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ Εθνικής Λυρικής Σκηνής
Αντιστίξεις
Μια «συνήχηση» της λόγιας ελληνικής μουσικής με τη δημόσια αρχιτεκτονική
27 Σεπτεμβρίου – 31 Οκτωβρίου 2020
nationalopera.gr, Facebook, YouTube, digitalculture.gov.gr

Η Εθνική Λυρική Σκηνή παρουσιάζει το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της, με τίτλο «Αντιστίξεις»*, σε καλλιτεχνική διεύθυνση Γιώργου Κουμεντάκη, το οποίο φωτίζει τη σχέση μεταξύ της λόγιας ελληνικής μουσικής και της αρχιτεκτονικής. Οι προβολές των βίντεο του Φεστιβάλ θα πραγματοποιηθούν από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου 2020 και θα παραμείνουν διαθέσιμες για το κοινό για 30 μέρες μετά την πρεμιέρα τους. Οι προβολές θα πραγματοποιούνται από το nationalopera.gr, και μέσω των σελίδων της ΕΛΣ σε Facebook και YouTube, καθώς και από τον ιστότοπο του Υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού digitalculture.gov.gr.

Αρχιτεκτονική και μουσική είναι δύο τέχνες που μοιράζονται πολλά: την πρωτοκαθεδρία της δομής, τη σημασία των σχημάτων, των αντιθέσεων, των υφών και τη βαθιά και άμεση επικοινωνία με τον θεατή. Μέσα από τον διάλογο των πρωταρχικών αυτών τεχνών, εμβληματικά κτίρια της Αθήνας συνομιλούν με σπουδαία έργα από το ιστορικό απόθεμα της λόγιας ελληνικής μουσικής. Ξεκινώντας από την Κρητική Αναγέννηση και φτάνοντας ως τις μέρες μας, έργα αρχιτεκτονικής και μουσικής ανάλογης τεχνοτροπίας και ιστορικής περιόδου αλληλοσυμπληρώνονται προσφέροντας μια γόνιμη εμπειρία στο κοινό. Απώτερος στόχος του Φεστιβάλ είναι η ανάδειξη της μουσικής και αρχιτεκτονικής κληρονομιάς της χώρας μας, καθώς η εικόνα των κτιρίων και οι ήχοι των έργων θα συνυπάρχουν αρμονικά και ισότιμα, διαδίδοντας στο κοινό την ελληνική μουσική και αρχιτεκτονική δημιουργία.

Τα γυρίσματα του Φεστιβάλ πραγματοποιήθηκαν σε κάποια από τα σημαντικότερα αρχιτεκτονήματα της Αθήνας, όπως ο Ναός Αγίων Αποστόλων στην Αρχαία Αγορά, η Γεννάδειος Βιβλιοθήκη, το Γαλλικό Ινστιτούτο, το Μικρό Χρηματιστήριο, το Ωδείο Αθηνών και ο Διεθνής Αερολιμένας Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος». Στους χώρους αυτούς, σημαντικοί Έλληνες καλλιτέχνες ερμηνεύουν έργα των Λεονταρίτη, Κωνσταντινίδη, Καλομοίρη, Ραβέλ, Κουνάδη, Αδάμη, Δραγατάκη, Ξενάκη, Χατζή, Παπαδάτου, Αλεξιάδη κ.ά. Την καλλιτεχνική διεύθυνση του Φεστιβάλ υπογράφει ο Καλλιτεχνικός Διευθυντής της ΕΛΣ Γιώργος Κουμεντάκης.

Ο Γιώργος Κουμεντάκης σημειώνει: «Όταν τον περασμένο Μάρτιο, μέσα στην πανδημία, ξεκινούσαμε τον σχεδιασμό ενός νέου διαδικτυακού καλλιτεχνικού προγράμματος, δεν μπορούσαμε να φανταστούμε την επιτυχία που θα σημείωνε το 1ο Διαδικτυακό μας Φεστιβάλ (Μάιος-Ιούνιος 2020), το οποίο συγκέντρωσε δεκάδες χιλιάδες θεατές σε καθεμιά από τις βιντεοπαραστάσεις του και πολλά θετικά σχόλια από όλο τον κόσμο.
Μετά από πολλά και απαιτητικά γυρίσματα μέσα στο καλοκαίρι, τώρα ήρθε η ώρα για το 2ο Διαδικτυακό Φεστιβάλ της Εθνικής Λυρικής Σκηνής, το οποίο έχει τίτλο Αντιστίξεις και φέρνει σε έναν δημιουργικό διάλογο τη λόγια ελληνική μουσική με τη δημόσια αρχιτεκτονική. Επιθυμία μας είναι να τιμήσουμε την ελληνική μουσική δημιουργία, από την Κρητική Αναγέννηση έως και σήμερα, φέρνοντας στο προσκήνιο μερικές από τις πιο σημαντικές συνθέσεις σπουδαίων Ελλήνων συνθετών, όπως ο Λεονταρίτης, ο Κωνσταντινίδης, ο Καλομοίρης, ο Κουνάδης, ο Αδάμης, ο Δραγατάκης, ο Ξενάκης, ο Χατζής, ο Παπαδάτος, ο Αλεξιάδης. Ζητήσαμε από διακεκριμένους καλλιτέχνες της ΕΛΣ, και όχι μόνο, να μελετήσουν και να ερμηνεύσουν τα εμβληματικά έργα της λόγιας μουσικής σε σημαντικά κτίρια από την ιστορική κληρονομιά της Αθήνας. Από τις 27 Σεπτεμβρίου έως τις 31 Οκτωβρίου, σας προσκαλούμε να ταξιδέψετε μαζί μας –από την οθόνη του υπολογιστή σας, το τάμπλετ ή και το κινητό σας– με όχημα τη μουσική και αρχιτεκτονική κληρονομιά μας και με σταθμούς την Κρητική Αναγέννηση, τον Μεσοπόλεμο, τη συνάντηση της παραδοσιακής με τη λόγια μουσική, τον μοντερνισμό, το σύμπαν του Ξενάκη και τον 21ο αιώνα».

* Αντίστιξη είναι ο τρόπος με τον οποίο συνδυάζονται με αρμονικό τρόπο πολλές μελωδίες – η ταυτόχρονη συνήχηση πολλών διαφορετικών μελωδιών. Ως όρος, και μάλιστα στον πληθυντικό, χρησιμοποιείται ευρύτερα για να περιγράψει την εναλλαγή διαφορετικών θεμάτων με αποτέλεσμα μια αρμονική σύνθεση. 

Η Εθνική Λυρική Σκηνή ευχαριστεί τις Διοικήσεις της Εθνικής Τράπεζας, του Γαλλικού Ινστιτούτου, της Γενναδείου Βιβλιοθήκης, του Ωδείου Αθηνών, του Διεθνούς Αερολιμένα Αθηνών «Ελευθέριος Βενιζέλος», της Aegean Airlines, καθώς και την Εφορεία Αρχαιοτήτων Πόλης Αθηνών για την παραχώρηση των χώρων γυρίσματος και για την εξαιρετική συνεργασία.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή ευχαριστεί τα καλλιτεχνικά σώματα και τους καλλιτέχνες της που παραχώρησαν δωρεάν τα δικαιώματά τους προκειμένου να γίνει πράξη η μετάδοση των βιντεοπαραστάσεων του Φεστιβάλ δωρεάν για το κοινό στη δύσκολη αυτή συγκυρία.