Η Κυρά Φροσύνη

Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Η Εθνική Λυρική Σκηνή ξεκινά το φθινοπωρινό της πρόγραμμα την Κυριακή 3 Οκτωβρίου 2021 στην Αίθουσα Σταύρος Νιάρχος στο ΚΠΙΣΝ με την πρώτη παρουσίαση της όπερας του Παύλου Καρρέρ Η Κυρά Φροσύνη –σε συναυλιακή μορφή– στο πλαίσιο των εορτασμών για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821. Διευθύνει ο Ηλίας Βουδούρης και ερμηνεύουν οι διακεκριμένοι πρωταγωνιστές της ΕΛΣ Βασιλική Καραγιάννη, Διονύσης Σούρμπης, Γιάννης Χριστόπουλος, Τάσος Αποστόλου, Τζούλια Σουγλάκου, Χάρης Ανδριανός. Με τη συμμετοχή της Ορχήστρας και της Χορωδίας της ΕΛΣ. Η παραγωγή υλοποιείται με τη στήριξη της δωρεάς του Ιδρύματος Σταύρος Νιάρχος (ΙΣΝ) [www.SNF.org] για τη δημιουργία του επετειακού προγράμματος της Εθνικής Λυρικής Σκηνής για τα 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Σε μια επιστολή του προς τον Ανδρέα Λασκαράτο τον Οκτώβριο του 1859 ο Αριστοτέλης Βαλαωρίτης γράφει σχετικά με την πρώτη μεγάλη ποιητική του σύνθεση Η Κυρά Φροσύνη, που εκδόθηκε το ίδιο έτος: «Μου εμπήκε στο κεφάλι να δώσω εις το έθνος μου ένα ποίημα, όπου να έχει χαρακτήρα ελληνικόν. […] Ηθέλησα να είναι κυρίως ιστορικό, διά να δύναται να είναι ωφέλιμο τουλάχιστο ως τοιούτο».

Μόλις εννιά χρόνια αργότερα, ο Ζακυνθινός ποιητής Ελισαβέτιος Μαρτινέγκος (1832-1885) διασκευάζει σε λιμπρέτο την Κυρά Φροσύνη του Βαλαωρίτη για να τη μελοποιήσει ο επίσης Ζακυνθινός Παύλος Καρρέρ (1829-1896) – τη δεύτερη μετά τον Μάρκο Μπότσαρη «εθνική όπερα». Την παρουσιάζει στο Θέατρο «Απόλλων» της Ζακύνθου στις 16 Νοεμβρίου 1868 με επακόλουθες παραστάσεις σε Πάτρα, Αθήνα, Αλεξάνδρεια και άλλα κέντρα του ελληνισμού.

Πέρα από τα ιστορικά γεγονότα που έλαβαν χώρα τον Ιανουάριο του 1801 και περιγράφονται στην όπερα –ο παράνομος έρωτας της Ευφροσύνης Βασιλείου με τον γιο του Αλή Πασά Μουχτάρ και το τραγικό της τέλος επειδή δεν ενέδωσε στο ερωτικό πάθος του Αλή– ο Καρρέρ τονίζει ιδιαίτερα τη σχέση πατέρα-γιου (Αλή-Μουχτάρ), οι οποίοι βρίσκονται αντίζηλοι για την ίδια γυναίκα, καθώς και τη μεταστροφή και μετάνοια της Φροσύνης, που αποφασίζει να εγκαταλείψει την άνομη ζωή της και να επιστρέψει στα παιδιά της με κόστος την ίδια της τη ζωή: «Ως Ελληνίς ατρόμητος, μετανοημένη, ελεύθερη, στο μνήμα να ταφώ!» λέει στη μεγάλη της άρια της Β΄ Πράξης. Σε ένα ευρύτερο επίπεδο, στο πρόσωπο της μάρτυρος / ηρωίδας Φροσύνης συμβολίζεται ο ελληνισμός και η χριστιανοσύνη ενώ στο πρόσωπο του δυνάστη Αλή όλες οι συμφορές της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας και του ισλαμισμού.

Ανεξάρτητα από το αν ο Καρρέρ γνώριζε την επιστολή του Βαλαωρίτη προς τον Λασκαράτο, το όραμά του ήταν ίδιο: όπερα με εθνικό περιεχόμενο και ιστορικό χαρακτήρα. Ο συνθέτης, βασισμένος στο τρέχον μουσικό ιδίωμα της ιταλικής οπερατικής γλώσσας –ιδιαίτερα του Βέρντι της περιόδου τoυ Risorgimento (της πολιτικής ένωσης της Ιταλίας)–, θα διαμορφώσει το προσωπικό του ύφος και θα βάλει τα θεμέλια για τη δημιουργία της ελληνικής όπερας.

Στο πλαίσιο του εμπλουτισμού του ιστορικού αρχείου του Οργανισμού και με τη στήριξη της δωρεάς του ΙΣΝ, η ΕΛΣ κατάφερε να αγοράσει από ιδιωτικό αρχείο τη μοναδική σωζόμενη χειρόγραφη παρτιτούρα καθώς και το δίγλωσσο σπαρτίτο της όπερας Η Κυρά Φροσύνη του Παύλου Καρρέρ.